WALDORF PEDAGOJİSİNDE BİLİNCİN UYANIŞI FELSEFESİ
Waldorf yaklaşımı 1919 yılında düşünür Rudolf Steiner tarafından ortaya atılmış bir eğitim anlayışıdır. Bu eğitim anlayışının şekillenmesinde dünya savaşının ve sanayileşmiş toplumun yeni paradigmalarının etkisi olmuştur. Rudolf Steiner yeni bir insan tipi oluşturmak için eğitim anlayışının oturduğu zeminin yeniden inşasının gerektiğine inanıyordu. Ona göre okullar yalnızca meslek edindiren yerler olmamalıydı. Batı’da gözlemlediği, insanın yalnızca aklına değer verme, duyguları ve iradeyi dikkate almama düşüncesine karşı çıkıyordu. Bu nedenle kendisi irade, duygu ve akıl bütünlüğünü sağlayarak bilinci geliştirecek ve kişinin benliğini özgürleştirecek bir eğitim düşüncesinde olmuştur. Antroposofi (İnsan Bilgeliği) anlayışı ile ders içeriğini düzenlemiştir.
Waldorf eğitim metodunda temel ilke öğrencilerin kendi görgülerini ve dünyadaki yerlerini anlamaya yönelik bir anlayış biçimi geliştirmelerini sağlamaktır. Entelektüel bir içeriği çocuğa zorla öğretmek yerine, çocuğun uyandırılmış ve geliştirilmiş yeteneklere ulaşmasını amaçlamaktadır. Çocuk ruhunun düşünme, hissetme ve istekli olma yapısının gelişmesini sağlayarak, yaşam hakkında bilgi sahibi olma ve sağlıklı ve yapıcı bir yolla yaşamda aktif rol almasına yardımcı olabilmek amacını gütmektedir. Başka bir deyişle, eğitimin amacı benlik bilincinin oluşturulmasıdır. Kalıtım, çevre ve benlik insan varoluşunun belirlendiği üç önemli kavramdır. Benlik; insanın öğrenen, çabalayan, düşünen, güdülenen, yaratıcı, buluşçu, özgüvenli, etkin ve daha pek çok özelliğe sahip yönüdür. İrade, duygu ve akıl ise benlik bilincinin unsurlarıdır. Bu unsurların gelişmesi sağlayan, şekillendirici güç adı verilen insanın doğuştan sahip olduğu güçlerdir. Şekillendirici güçler, vücuda alınan besinlerden, giyilen kıyafetlerden, çevresindeki eşyanın doğal ya da suni oluşundan etkilenir. Şekillendirici güçler her dönem farklı bir unsurun gelişimine odaklanır:
– Fiziksel Bilinçlilik (0-7 yaş) : Çocuk dünyayı fiziksel etkinliklerle anlar. Taklit ve oyun ile öğrenir. Dikkatini çeken bir durumu defalarca tekrar ederek davranışı kazanır. Dönem içinde 3 yaş dönüm noktasıdır. Dil ve düşüncenin gelişimine paralel olarak benliği tanıma duygusunda bir adım atılmıştır. Bedensel zekâ ve uygulamalı etkinliklere ağırlık verilerek çocuklar desteklenmeli. Diş değişimi bir sonraki safhaya geçişin en önemli belirtisidir.
– Duygu Bilinçliliği (7-14 yaş) : Şekillendirici enerji, duygusal gelişim üzerine yoğunlaşmıştır. Çocuk, doğal ve sosyal çevresine yönelir. Eğitimde duygular merkeze alınmalıdır. Çocuğun, öğreneceği konularla duygusal bağ kurulması sağlanmalıdır. 9 yaş dönüm noktasıdır. Çocuk dış dünyadaki nesnelerin kendisinden bağımsız olduğunu anlar, çevresindekilerden gitgide bağımsızlaşır, yalnızlık duygusunu tadar. Çocuğun otorite ihtiyacı değişir, otoritenin dediğini nedenleriyle kabul edebilmektedir. 12 yaşından itibaren duygu bilinçliliğinden zihinsel kavramların farkında-bilinçliliğine doğru bir dönüşüm başlar. Aşamanın sonuna doğru, farkındalığın ve entelektüel bilinçliliğin emareleri görülmeye başlar.
– Farkında Bilinçlilik (14-21 yaş) : Bu aşamada şekillendirici enerji entelektüel düşünme etkinlikleri için yoğun bir şekilde harcanır. Fiziksel, duygusal ve zihinsel gelişim bütünleşir. Ergenlik çağıyla beraber hormon sistemindeki değişiklikler ve anatomik gelişim bilincin gelişmesini destekler. Ergen gitgide bağımsız birey olmaya başladığı için otoritenin görevi ergenin bağımsız karar verebilmesini desteklemesi ve deneyim kazanmasını sağlamak olarak değişmiştir. Artık 18-21 yaşlarda, dönemin sonuna doğru, kişi otoriteye ihtiyaç duymayan, özgür iradesiyle yargılayabilen, karar verebilen bir birey olarak gerçek yaşama hazır hale gelmiştir.
21 yaş gerçek doğumun yani benliğin doğumunun olduğu yaştır. Benliğin doğumuyla birlikte benlik eğitimi başlamalıdır. Gelişim dönemlerinde sırayla ortaya çıkan irade, hissetme ve düşünme artık benliğin emrindedir. Bu noktaya gelmiş bir yetişkinin hayatı, benliğinin bu unsurlarını anlamayı ve kontrol etmeyi öğrenmesi ve insanlık için kullanması olarak tanımlanabilir.
Steiner, çocuğu bu aşamalarda ele alır. Her aşamada çocuğun kendini ve dünyayı algılayışındaki değişime ve gelişime paralel olarak eğitim ortamını ve müfredatını çocuğa hitap edecek şekilde düzenler. Waldorf okullarında her çocuğun doğuştan getirdiği ritmi yaşamasına olanak verilir. Çocuğun iç ritmi eğitim ortamındaki ritmik faaliyetlerle desteklenir. Örneğin, dönemsel ve tekrar eden olaylar önemli olduğu için sınıflara mevsim masaları kurulur. Bu masada içinde bulunulan mevsime ait figürler bulunur. Hikâye saatleri için seçilen metinler mevsimlerle uyumludur. Eğitim, rekabet ve test puanlarıyla ölçülmez ve ömür boyu sürecek bir yolculuk olarak görülür. Çocuklar pek çok deneyim gerçekleştirme imkânına sahiptir. Tüm öğrenciler matematik, fen bilimleri ve yabancı dil öğrenirler. Hepsi bir enstrüman çalar ve koroda şarkı söyler. Hepsi el sanatlarını öğrenir, beden eğitimi dersleri alır ve sınıf oyunlarında rol alırlar. Her çocuğun bir enstrüman çalabilmesi ve sanat dalıyla ilgilenmesi oldukça önemlidir.
Bilincin uyanışı ve benliğin özgürleşmesi süreci doğumla birlikte başlayan ve yirmi bir yaşa kadar süren zaman dilimidir. Her bir aşama, çocuğun ve ergenin dünyayı nasıl algıladığına dikkat edilerek kendi içinde ihtiva ettiği özelliklere göre eğitimle desteklenmelidir.
KAYNAKLAR
Aybiçe Tosun & Kübra Yıldız, Erken Çocukluk Dönemi Din Eğitimi Yaklaşımları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz, Amasya İlahiyat Dergisi,.
Didem Kayahan Yüksel & Sebahattin Kartal, Okul Öncesi Dönemde Alternatif Bir Eğitim Modeli: Waldorf Yaklaşımı ve Materyallerine Yönelik Öğretmen Görüşleri, Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi
Hüseyin Kotaman, Rudolf Steiner ve Waldorf Okulu, Yüzüncüyıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 2009.
Pınar Bayhan & Saniye Bencik, Erken Çocukluk Dönemi Programlarından Waldorf Yaklaşımına Genele Bir Bakış, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2008.
https://www.candelasegitim.com/waldorf-egitimi-detay
https://www.webtekno.com/bebek-gelisiminde-waldorf-egitim-yaklasimi-nedir-h105223.html
