( lütfen bu yazıyı aşağıdaki müzik ile birlikte dinleyin.)
Çeçen marşıyla büyümüş bir çocuğum…
Nedeni bilinmez kendimi yakın hissederim Çeçenistan’a… o korkusuz, o özgürlük kokan kayıp ülkeye….
Kahramanların ülkesi Çeçenistan…
Korkusuz savaşçıların ülkesi…
Dinleri ve özgürlükleri uğruna tüm zorluklara ve ambargoya direnen insanların kayıp ülkesi…
Hepimizin çocukluk kahramanları vardır ya Kahramanım efsanevi Çeçen komutan Şamil Basayev’in ülkesi Çeçenistan…
Satılan ülke… feda edilen…
Her an tetikte her an saldırıya hazır çeçen halkı…
Okurlarımın birçoğuna yabancı gelen bu satırlar ardından nerededir bu Çeçenistan? Neydi onları korkusuz yapan? Bunlardan bahsedelim…
Tarihte birden fazla adla adlandırılmış topraklardır Çeçenistan. Günümüzde Rus hakimiyeti altında kalmış bir ülkedir. 1936’da Çeçen- İnguş Özerk Cumhuriyeti olarak adlandırılmış, Sovyet Rusya’nın dağılması ile 1990 yılında bağımsızlığını ilan etmiştir. 1991 de egemenliğini ilan etmiştir. Daha sonra İnguşetya Çeçenya’dan ayrılıp Rusya’ya katılınca ismi Çeçen İçkerya cumhuriyeti olarak değişmiştir.
Bundan sonra oldukça sarsıcı ve mücadeleci bir süreç başlar Çeçen halkı için. İlk başlarda Rusya kendi iç meseleleri ile ilgilenmekten Çeçenistan’ın egemenliğini görmemiştir. Ve birkaç yıl müdahale de edememiştir. Fakat Çeçenistan Petrolü çıkartıp Gürcistan üzerinden ihracata başlayınca Rusya bundan rahatsız olmuştur.
Dönemin 3 önemli ismi göze çarpar:
- Efsanevi başkan Cevher Dudayev: bir rus savaş pilotuydu. Hizmetlerinden dolayı Sovyet hizmet nişanı ile ödüllendirilmişti. Eşi bir rustur. Eşinin kendi ifadesiyle hiçbir zaman Müslüman olması için baskı yapmamıştır. Cevher Dudayev hayatını Çeçen özgürlüğüne adamış bir fedaiydi adeta. Çeçen halkı içinde tek general rütbesine sahip insandı. Kendisine bunun nasıl bir duygu olduğunu soranlara şu şekilde cevap vermiştir: Çeçenya’da 1 milyon general var, ben sadece o bir milyonda birim. (Çeçenya’nın nüfusu 1 milyondur.)
- Efsanevi kahraman general Şamil Basayev: oldukça çetrefilli bir hayat hikayesi var Şamil Basayev’in. Travmalı bir geçmişi olduğundan dolayı birçok konuda radikal bir insandı. Radikal İslamcı olarak bİlinmesi bundandı belki de. Savaş hikayeleri ile büyümüş biri olarak çok iyi bir savaşçıydı. Çeçen halkının morali, Rus ordusunun psikolojik travmasıydı.
- Efsanevi lider Aslan Mashadov : Cevher Dudayev ’den sonraki çeçen cumhurbaşkanıydı Mashadov. Çeçenya’da seçimle başa gelen ilk başkandı.
Bu üç isim Çeçenistan özgürlük mücadelesinde efsaneleşmiş 3 kişidir. Her bir ismin hayatları ilham vericidir. Buraya yazmakla bitiremeyeceğim kadar idealist ve özgürlük savaşçısıdırlar.
Rusya 1993 de Çeçenistan’a müdahale etmeye başlar. İlk müdahalesi Cevher Dudayev’e bağımsızlıktan vazgeçmesi karşılığında petrol gelirlerinin büyük bir kısmını vermesi şeklinde yaptığı teklifti. Cevher dudayev bu teklifi reddeder. Çünkü bu apaçık Çeçenistan’ı satmak olacaktır. Oysa ki petrol gelirleri tüm Çeçen haklına aittir. Bu hadise sonrası ciddi olarak kar sağlar Çeçen halkı, refah seviyesi yükselir. Bu artık şehirlerinden bile bellidir. Rusya’nın dünyaya terörist radikal İslamcı Çeçenistan’dır.
Rusya’nın ilk hamlesi hezimetle sonuçlanınca bu defa suikast ve darbe girişimleri yapmaya başladı. Fakat çeçenler bu hamlelere tiren yolunu kapatarak karşılık verince Rus ekonomisi sarsıntıya uğradı. 1 milyon nüfuslu bir ülke Rusya’ya resmen meydan okuyordu. Bunu Rusya’nın derhal durdurması gerekiyordu. Ondan dolayı da 1994 yılında askeri güce başvurmaya başladı. Ve ordusuyla Çeçenistan topraklarına girdi. Fakat tarihte aldığı en büyük yenilgilerden birine uğradı. Tiren yolunu açmak için gelen tugay istasyon yolunda tugayın 102 zırhlısı 20 tankını imha ettiler. 2000 Rus askeri öldü. Bini esir alındı. Çeçenlerin keskin savaş taktiklerinden sadece biri olan bu hezimet Rusya’nın 2. Dünya savaşında bile yaşamadığı bir hezimetti. Tam olarak kocaman bir birliği Çeçenya’da kaybetmişlerdi.
Daha sonra Rusya Çeçenya’ya göndermek için 18 yaşına bile gelmemiş acemi erleri kullanmaya başladı mecburen. Fakat onların birçoğu da Çeçen direnişi tarafından esir alınıyor ve Rusya’ya isteklerini yapma karşılığında veriliyordu. Rusya bu çemberi kırmak için hapishanelerinde bulunan suçluları sahaya sürdü. Birçoğu psikolojik olarak da rahatsız olan bu suçlular bir yıl Çeçenya’da askerlik yapma karşılığında özgür kalacaklardı. Hiçbir kural tanımayan bu tehlikeli kişiler girdikleri tüm Çeçen köylerinde adeta terör estiriyordu. Çocukları kadınları da öldürüyor, tecavüz ediyorlardı. Kontraktigi olarak adlandırılan bu askerlerin Şamil Basayev’in emriyle ile esir alınmaması ve direk öldürülmesine karar verilmişti.
Bu dönemden sonra Çeçenler Kafkas Dağlarına çekilme kararı aldı. Oldukça sarp ve grift Kafkaslar Çeçen direnişi için muazzam bir sığınak olmuştu. Rus ordularına gerilla düzenleniyor ve ağır bedeller ödettiriliyordu. Kafkas dağlarına tam hâkim olamayan Ruslar Çeçen sığınaklarını asla bulamıyorlardı.
Ve 1995 de Şamil Basayev eylemleri ile Rusların kabusu oldu. Kendisi Çeçen halkı arasında 1. Çeçen Savaşı’nın muzaffer komutanı olarak bilinecekti daha sonraları. Korkusuz ve gözü pek bir askerdi. Ruslara ağır kayıplar verdirtmek için Moskova’ya doğru kılık değiştirerek yola çıkmış daha sonra Budenovsk’da direnişçileri ile deşifre olunca eylemlerini burada yapmışlar ve üzerlerine gelen tüm polisleri öldürmüşlerdir. Bu hareket sonrası Ruslar geri adım atmış ve ateşkes ilan ederek ambargoyu kaldırmıştır. Bu sürede başkent olmak üzere birçok şehre erzak ve tıbbi yardım yapılabilmiştir. Bu ateşkes döneminde Çeçenler askeri yardım da alabilmiştir. Ve 1996’daki mücadeleye çok daha hazır durumda başlamışlardır. Fakat bu dönemde oldukça acı bir kayıp verir Çeçenler: devlet başkanı Cevher Dudayev suikast sonucu öldürülür… bu oldukça sarsıcı bir etki yapar Çeçenya’da. Fakat bu etki bağımsızlık harekâtını durduracak büyüklükte değildir. Başkan yardımcısı görevi devralır ve bağımsızlık mücadelesi devam eder. Çeçenleri durduramayacağını anlayan ve yorulan Rusya ateşkes yapar. Barış imzalar, fakat Çeçenya’ya resmi bir devlet olarak kabul etmez.
1997 de Çeçenya’nın ilk seçimleri yapılır. İki aday vardır:
- Şamil Basayev
- Aslan Mashadov
Seçimi büyük bir farkla Aslan Mashadov kazanır. Ruslar bu gelişmeleri dikkatle takip ederler. Maksatları seçim sonrası iç savaş çıkartmaktır fakat seçimin hemen ardından Şamil Basayev Aslan Mashadov’a bağlılığını ve onun emrinde olduğunu açıklar. Rusların adeta hevesleri kursağında kalır. Seçim sonunda Aslan Mashadov Çeçenistan’ın ilk seçimle seçilen cumhurbaşkanı olmuştur. Seçim sonrası yeni günler başlar Çeçenistan’da. Mashadov her görüşe mesafeli yaklaşım sergiler ve o zamanlar Çeçenistan’ın nüfuzlu tarikatı olan Kadiri tarikatının faaliyetlerini sınırlar. Bu Tarikat lideri Kadirov ile arasının açılmasına sebep olur. Bir süre kısmen de olsa huzurlu bir hayat süren Çeçenistan, Putin’in başbakan olmasıyla tekrar zor günlerine geri döner. Putin eski bir istihbaratçıdır ve oldukça deneyimlidir. Putin Mashadov ve Kadirov arasındaki ayrılığı iyi değerlendirir ve Kadirov yanına çeker. Kadirov Putin’in kendisine sağladığı imkanları kullanır. Mashadov Çeçenistan’ın kara günlere yaklaştığını fark edip önlemler alsa da 1999 da Moskova’da bir patlama olur, çok sayıda insan ölür. Ve bu patlamanın faturası Aslan Mashadov’a kesilir. Mashadov ve Şamil Basayev patlamayı kendilerinin yapmadığını ısrarla açıklasalar da Putin hedefi belirlemiştir. Bu patlama ile Çeçenistan’ın biletini kesmeyi kafasına koymuştur. Mashadov defalarca Putin’le görüşmeyi istese de bu isteği Rus hükümeti tarafından engellenir. Bu dönemde Rus gazeteci ve insan hakları savunucusu Anna Poltiskovaya patlama ile alakalı belgeleri toplayıp suçlunun Mashadov olmadığını açıklasa da dikkate alınmamış ve Anna Poltiskovaya asansörde ölü bulunur.
Bu patlama sonrası Aslan Mashadov Rusya tarafından terörist ilan edildi. Ve başkanlıktan çekilip tekrar dağlara çıktı. Bu esnada söylediği sözler tarihe geçmiştir: en büyük makam halkımın gözümdeki yerimdir. O makamı bırakmamak için dağa çıkıyorum…
Aslan Mashadov Kadirov ile aralarında sayısız çatışma çıkmış, tüm ailesi sorguya alınmış ve çeşitli işkencelerle öldürülmüştür. Bundan sonra Şamil Basayev’i hiçbir güç durduramaz. Satılmış çete reisi Kadirov 2. Dünya savaşı kutlamalarında bir patlamada ölmüş, patlamayı Basayev üstlenmiştir. Verdiği mesaj ise: yaptıysam üstlenirim olmuştur. Kadirov’un ardından Çeçenistan’da Şamil Basayev korkusu kol gezmeye başlar. Şamil basayev Kadirov taraftarlarına iyi davranmayacaktır. Bundan dolayı hepsini derin bir korku sarar. Şamil Basayev’in acımasız yanını tatmak hiçbiri istemez çünkü.
Bundan sonra Kadirov yerine oğlu Ramzan geçer. Ramzan artık Putin’in Çeçenistan sağ koludur. Tüm petrol ve doğalgaz vanaları elindedir. 2005 yılında Aslan Mashadov bir çatışmada vefat eder. Ramzan babasının intikamını almak için naaşını alıkoyar ve uzun süre defnedilmesine izin vermez ve soğuk hava deposunda eziyetler eder. Kendi halkının liderinin cesedine işkence edecek kadar ruhunu satmış biridir Ramzan Kadirov. Kendisi Putin’in desteği ile Çeçenistan’ın özgürlüğünü satmıştır. Ve efsanevi Çeçen direnişini sonlandırmıştır. Bu dönemde Rus ordusu defalarca direnişçileri bombalamış ve sayısız insanın ölümüne sebep olmuştur. Çeçenistan sadece Müslüman olduğu ve yer altı zenginliklerine sahip olduğu için Rusya tarafından sömürülen bir ülkedir. Çeçen direnişçilerinin birçoğu kahraman haline gelmiştir İslam dünyasında. Özellikle liderleri Şamil Basayev askeri dehası, ferasetli kararlarıyla uzun yıllar Ruslara korku dolu zamanlar geçirtmiştir. Gerilla hareketleriyle Moskova’ya kadar asker sokabilmiş ve Rusya’yı bir dönem bezdirebilmiştir.
Çeçen direnişi bir süredir unutuldu. Oysa Çeçenler Kafkas dağlarında İslam davası ve özgürlük uğruna destanlar yazmış kahraman bir halktır. Her ne kadar bugün asimile olmak üzere olsalar da tarih o milleti kahraman olarak anacaktır. Bu destanı benim anlatmaya ancak bu kadar gücüm yetti. Merak edenler için Kıyamoğlu Sancaktar’ın Çeçenya serisi harika bir kitaptır. Çeçenlerin muntazam gerilla saldırıları, zeki ve çevik hamleleri inanılmaz bir deneyim yaşatacaktır.
Tarihten günümüze İslam davası uğruna sayısız kahramanlıklar yapılmıştır. Çeçen direnişi bu kahramanlıklardan biridir. Rabbim tüm Çeçen şehitlerinin ve Şamil Basayev’in mekanını cennet etsin. Ruhları şad olsun…
https://insamer.com/tr/cecenistanin-unutulan-hikyesi-ve-kadirov-ailesi_1204.html