İrfan mefhumunun vücut bulmuş halidir Yunus Emre. Ve şu mısralar dilinden değil, gönlünden dökülmüştür:
İlim, ilim bilmektir
İlim kendin bilmektir,
Sen kendini bilmezsen
Bu nice okumaktır?
Yunus Emre der hoca
Gerekse bin var hacca,
Hepsinden iyice
Bir gönüle girmektir.
Sözleriyle gönüllere giren gönül adamı Yunus Emre, 1240 yılında Orta Anadolu havzasında, Eskişehir’in Sivrihisar ilçesinde bulunan Sarıköy’de doğmuş ve burada yetişmiştir.
Bilahare yolu Ankara’nın Nallıhan ilçesindeki Taptuk Emre Dergahı’na düşer. Bu dergahta 40 yıl hizmet eder fakat hizmet ederken bir türlü feyze erişemediğini düşünür ve dergahtan ayrılır. Ne var ki dergahtan ayrıldıktan sonra yaşadığı mucizevi olaylar ona mertebesini gösterir.
Bunu gören Yunus Emre pişman olup derhal Taptuk Emre’nin dergahına döner. Af dilemek ister. Kapı eşiğine yatar.
Gözleri görmeyen Taptuk Emre’ye “Yunus geldi” denilir. Eğer Taptuk Emre “hangi Yunus” derse Yunus Emre gönülden çıkmış demektir. Fakat Taptuk Emre’nin cevabı: “Bizim Yunus mu” olur ve bizim Yunus bağışlanır.
Yunus Emre bir gönül adamıdır ve ona aşk şarabını içmek nasip olmuştur. Ve şöyle dillendirmiştir:
Aşkın şarabından içem
Mecnun olup dağa düşem
Sensin dünü gün endişem
Bana seni gerek seni
Allah aşkıyla gönlü yanmıştır gönül adamının. Ne güzel anlatmıştır aşıkın halini:
Ben yürürüm yane yane
Aşk boyadı beni kane
Ne akilem ne divane
Gel gör beni, aşk neyledi?
Halk edebiyatı ve tasavvuf şairi olan Yunus Emre, şiirlerinde Allah sevgisini, insan sevgisini, gurur ve kibirden uzak durmayı, erdemli olmayı, ilim ve irfan konularını işlemiştir.
Gerçek Dost’u bulan ve ona sımsıkı sarılan Yunus Emre,
Yunus Emre var yanına
Koma bu günü yarına
Yarın Allah divanına
Varam Allah deyu deyu
İnsan sevgisiyle evrenselliği yakalayan Yunus Emre, şiirlerinde sade ve anlaşılır bir dil kullanmış ve ilahi türünün en güzel örneklerini vermiştir.
Şiirleri “Divan” adlı eserinde toplanmış, didaktik özellikler taşıyan “Risaletü-n Nüshiyye (Nasihatler Kitabı) mesnevisiyle tanınmıştır.
Bir garip öldü diyeler
Üç günden sonra duyalar,
Soğuk su ile yuyalar
Şöyle garip bencileyin.
Sözlerinin sahibi Yunus Emre, 1320 yılında Hak’kın rahmetine kavuşmuştur.
Eskişehir Sarıköy’de türbesi bulunan Yunus Emre’nin kabrine dair birçok tevatür bulunmaktadır.